rzeczownik żywotny
  • Wartość stylistyczna i pochodzenie końcówek mianownika liczby mnogiej rzeczowników męskich

    13.02.2021
    13.02.2021

    Jak to się stało, że w języku polskim wykształciły się aż trzy końcówki liczby mnogiej w rodzaju męskim: (1) osobowe i godnościowe -owie, (2) godnościowe bądź archaizujące -y/-i (zależnie od spółgłoski wygłosowej), wreszcie (3) zwykle deprecjacyjne i/lub nieżywotne -i/-y (zależnie od spółgłoski wygłosowej, z repartycją częściowo odwrotną niż w 2)

    Np. (1) aniołowie (2) anieli (3) anioły – w ost. przypadku akurat bez odcienia deprecjacyjnego.

    Dziękuję za naświetlenie tematu,

    Łukasz

  • żywotne czy nieżywotne?
    15.02.2007
    15.02.2007
    Szanowni Państwo,
    mówi sie wypić szampana albo kupić szampana. Słowo to – rodzaju męskiego nieżywotnego – przyjmuje koncówkę -a w bierniku, co jest nietypowe. Zwykle rzeczowniki męskie nieżywotne w bierniku nie zmieniają swej formy (jak na przykład kwiat, talerz, nóż). Jak wyjaśnić wyjątki (szampana, mercedesa, tenisa)?
  • wybór końcówki rzeczownika
    15.01.2015
    15.01.2015
    Witam,
    czasowniki męskie żywotne i nieżywotne mogą dostać w dopełniaczu końcówkę -u lub -a, a czasowniki męskie osobowe i żywotne w celowniku -owi lub -u. Skąd zwykły użytkownik języka widzieć ma, którą z końcówek dostanie dane słowo? A może końcówki te zależne są od regionalnych zwyczajów mówiących?
    Pozdrawiam
    Kamil
  • B. = D., a nie M.

    15.07.2022
    15.07.2022

    Szanowni Państwo,

    frapuje mnie zmiana rodzaju gramatycznego na męskozwierzęcy w przypadku użycia rzeczowników pospolitych męskich nieżywotnych jako nazwy okrętów (Grom, Piorun, Wicher) i broni (Durendal, Piorun, Grom). Czy to jakaś reguła? Dlaczego wyłamuje się z niej Szczerbiec? Dlaczego nie dotyczy ona nazw miejscowości (Kamień, Kłos, Potok)?

  • (z)jeść + biernik

    29.03.2023
    29.03.2023

    Wiem, że w związku ze zmianami w języku, niektóre wyrazy męskie nieożywione w bierniku często kończymy na „-a”. Zauważyłam, że dzieje się tak szczególnie często, kiedy mówimy o warzywach i owocach, zwłaszcza w mowie potocznej. Zastanawiam się jednak jak to się ma do liczebników. Jeśli z jakiegoś powodu chciałabym powiedzieć, że zjadłam jeden owoc – banana, to jak to powiedzieć najlepiej? Zjadłam jeden banan? A może zjadłam jednego banana? Druga opcja brzmi „bardziej normalnie”, ale pierwsza zdaje się być bardziej poprawna gramatycznie.

  • Bułgarski wypiek burek
    29.01.2024
    23.01.2018
    Chciałabym spytać o odmianę bułgarskiego wypieku, którego nazwa w mianowniku brzmi burek. Czy należy ją odmieniać? A jeśli tak, to w jaki sposób?

    Bardzo dziękuję.
  • dać kosza, dostać kosza
    1.01.2015
    1.01.2015
    Szanowni Państwo,
    dlaczego trzeba wynieść kosz śmieci, ale od dziewczyny dostaje się kosza?
    Łączę stosowne wyrazy
    Miłosz Pieńkowski
  • dębu Bartek

    1.07.2021
    1.07.2021

    Witam,

    moje pytanie odnosi się do podziału rzeczowników, a konkretniej ich odmiany przez przypadki. Jak wiemy w l.poj. r. m. rzeczowniki żywotne odmieniają się w dopełniaczu inaczej niż nieżywotne. W związku z tym pojawiły się u mnie dwie wątpliwości:

    1. Czy imiona są rzeczownikami z zasady żywotnymi?

    2. Co w przypadku, gdy nosicielem imienia jest przedmiot, np.: Dąb "Bartek". Czy wpływa to na ich odmianę w dopełniaczu, i musimy brać ten fakt pod uwagę przy odmianie?


    Pozdrawiam

  • kupić + biernik

    26.02.2023
    26.02.2023

    Dzień dobry. Chciałbym się dowiedzieć, jakie są poprawne formy zapisu zdań: „Jaki laptop kupić?” / „Jakiego laptopa kupić?” oraz „Jaki smartfon kupić?” / „Jakiego smartfona kupić?” . Wydawało mi się, że poprawną formą są wersje z końcówką -a, natomiast w przykładzie „Jaki telefon kupić?” (o podobnej końcówce rzeczownika do smartfon) wydaje się, że jednak nie i wprowadziło to u mnie mętlik, który dodatkowo pogłębiło czytanie reguł, aby tę zagadkę wyjaśnić... Pozdrawiam.

  • szampan
    6.09.2007
    6.09.2007
    Dzień dobry,
    chciałam zapytać, które z poniższych zdań jest poprawne i dlaczego: „To najgorszy szampan, jaki kiedykolwiek piłem” czy „To najgorszy szampan, jakiego kiedykolwiek piłem”? Bardzo dziękuję za odpowiedź i pozdrawiam.
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego